Rekenkameronderzoek participatiewet Kampen | 12 jul 2018
De rekenkamercommissie van Kampen wilde meer inzicht in de uitvoeringspraktijk rondom de Participatiewet. Het ging onder meer om inzage in het verhaal achter de cijfers: Wat is de uitstroom? En waar naartoe? En waarom?
De uitvoering van de Participatiewet is veelomvattend. De keuze voor dit onderwerp is niet ingegeven vanuit signalen dat er iets mis is in het beleid, de uitvoering of organisatie van de participatiewet van Kampen. De rekenkamercommissie wilde onder meer inzage in het verhaal achter de cijfers, bijvoorbeeld: Wat is de uitstroom? En waar naartoe? En waarom? Deze cijfers zijn belangrijk als het gaat om het behalen van de beleidsdoelen en zaken die deze doelen nu of in de toekomst kunnen belemmeren. De centrale onderzoeksvraag luidde als volgt:
“In hoeverre is uitvoering van de Participatiewet door de gemeente Kampen doeltreffend en in hoeverre is de uitvoeringsorganisatie toekomstbestendig ingericht?”
Dit onderzoek richtte zich op het gemeentelijk beleid en uitvoering rond mensen met een arbeidsbeperking in Kampen. Het ging daarbij zowel om de oude doelgroep van mensen die onder de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) vallen, als ook om de nieuwe doelgroep van mensen met een arbeidsbeperking. Een diepgaande financiële analyse van deze onderneming viel buiten de scope van dit onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd in het najaar van 2017 en richtte zich op de periode 2016 en 2017.
Conclusies
De rekenkamercommissie formuleerde de conclusies aan de hand van drie aspecten: beleid, organisatie en uitvoering. De conclusies worden hieronder per aspect kort toegelicht.
Beleid
De raad van Kampen heeft een duidelijk beleidskader vastgesteld voor de uitvoering van de participatiewet en voldoet daarmee aan de wettelijke verplichting. De Participatiewet geeft de gemeente de beleidsvrijheid om passend voor de lokale situatie, gemeentelijke doelgroep en beschikbare middelen een afweging te maken over de inzet van instrumenten en voorzieningen. De raad heeft de wettelijke beleidsvrijheid niet optimaal benut en bovendien zijn er geen volumedoelstellingen vastgesteld, wat de monitoring op resultaat bemoeilijkt.
Organisatie
De potentiële organisatiestructuur “Netwerkplatform” was te ingewikkeld en had binnen de uitvoering onvoldoende draagvlak. Hierdoor heeft deze nieuwe structuur belemmerend gewerkt. Daarnaast constateert de rekenkamercommissie dat de hernieuwde organisatiestructuur op dit moment nog niet eenduidig en toekomstbestendig is. Weliswaar zijn er bestuurlijk interessante ideeën over de uitvoeringsstructuur, maar er is nog geen vastgelegde visie, geen strategie en geen projectplan om deze structuur te realiseren.
Uitvoering
Wat betreft de uitvoering constateert de rekenkamercommissie dat: expliciete doelen ontbreken, de ontwikkeling van de doelgroep niet wordt gemonitord en er worden geen risicoanalyses uitgevoerd. De rekenkamercommissie wil met dit onderzoek inzage bieden in de uitvoering van het beleid en de resultaten daarvan: het verhaal achter de cijfers. Inzage in de uitvoering van het beleid en bijbehorende resultaten is lastig omdat de uitvoering grotendeels in het teken heeft gestaan van het neerzetten van een nieuwe organisatiestructuur waarmee die doelen gerealiseerd moeten worden.
Aanbevelingen
Op basis van deze conclusies heeft de rekenkamercommissie de volgende aanbevelingen aan de raad:
- Vraag het college om een nieuwe raadsvoorstel voor de hernieuwde vorm van de uitvoeringsorganisatie. Hierin moet helder worden aangegeven wat de doelen zijn alsmede de taken en verantwoordelijkheden van de participerende organisaties Kampen, Dronten en IMpact. Daarbij moet ook expliciet worden aangegeven hoe de doeltreffendheid, doelmatigheid en de beheersing van de (financiële) risico’s wordt geborgd.
- Waak voor uitholling van het eigen werkbedrijf IMpact door taken over te hevelen naar de gemeentelijke organisatie of naar marktpartijen. IMpact moet voldoende ”massa” houden om goed te kunnen presteren.
- Draag zorg voor het vaststellen van volumedoelstellingen en spreek af op welke wijze dit gemonitord wordt.
Bijzonderheden
Dit rekenkameronderzoek richtte zich op de periode 2016-2017. De bevindingen uit dit rapport zijn ook op die periode gebaseerd. Nu was er begin 2018 sprake van enkele nieuwe ontwikkelingen. Het college informeerde de raad op 7 februari 2018 per raadsbrief geïnformeerd over de doorontwikkeling van het Netwerkplatform en de behaalde resultaten. Het college gaf onder meer aan dat de oorspronkelijke organisatievorm van het Netwerkplatform met een eigen identiteit onvoldoende werkte en daarom werd losgelaten. In plaats daarvan waren er vanuit de organisaties Kampen, Dronten en IMpact drie ambassadeurs benoemd om de samenwerking van werkconsulenten gestalte en inhoud te geven. Daarnaast zegde het college toe dat wijzigingen van de uitvoeringsstructuur in de vorm van besluiten aan de gemeenteraad zouden worden voorgelegd.
Doorwerking
Op 12 juli 2018 besloot de raad het college van burgemeester en wethouders op te dragen de aanbevelingen op te pakken. Eerder gaf portefeuillehouder Van der Sluis al aan de aanbevelingen te “omarmen”, via de P&C cyclus te rapporteren en de raad schriftelijk te informeren over het tekort.
Opdrachtgever: Rekenkamercommissie Kampen
Onderzoekers: Martijn Mussche & Laura Meijer
Oplevering rapport: juli 2018