Hoe zorg je dat klokkenluiden werkt? | 20 mrt 2014
De Britse algemene rekenkamer onderzocht het fenomeen klokkenluiden. Van klokkenluiden is sprake wanneer een werknemer vermoedelijke misstanden rapporteert. Om effectief gebruik te maken van klokkenluiden, moet een organisatie erop ingericht zijn om de signalen goed op te pakken.
De laatste jaren is er meer aandacht voor klokkenluiden, enerzijds door de toegenomen behoefte aan transparantie en anderzijds door de snellere communicatie, onder meer via social media. Klokkenluiden wordt steeds meer gezien als een doeltreffend mechanisme om tekortkomingen in organisaties te signaleren.
De Britse algemene rekenkamer (National Audit Office) kwam op basis van een onderzoek bij vijf ministeries tot de volgende bevindingen:
1. Systemen: rekenschap en controle
- Er is geen overheidsbrede strategische richtlijn voor klokkenluiden.
- Interne ‘checks and balances’ – zoals audits – zijn krachtig toezichtinstrumenten, maar deze kunnen beter worden ingezet.
- Niet alle kennis en informatiesystemen zijn toegerust op het analyseren en verspreiden van klokkenluidersinformatie.
2. Structuren: op afstand geplaatste overheidsorganisaties
- Ministeries hebben hun interne klokkenluidersysteem goed gepromoot, maar de mogelijkheden om buiten de eigen organisatie meldingen te doen zijn minder duidelijk.
- De overheid is meer en meer gedecentraliseerd. Dit zorgt voor complexiteit in het klokkenluidersproces en maakt het minder eenduidig hoe en waar een werknemer moet rapporteren.
3. Gedrag: ‘tone from the top of the organisation’ en bewustzijn en vertrouwen bij werknemers.
- De verschillende ministeries zijn zich ervan bewust dat klokkenluiden belangrijk is.
- Hoewel de ministeries klokkenluidersprocedures onder de aandacht brengen, is slechts twee derde van de medewerkers ervan op de hoogte. Dit zou hoger moeten zijn.
De bevindingen zijn te lezen in het rapport Making a whistleblowing policy work van de National Audit Office.