Integratie statushouders Bronckhorst | 7 maart 2024
Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wet inburgering 2021 per 1 januari 2022 is het inburgeringsstelsel in Nederland erg veranderd. Het doel van de wet is om nieuwkomers snel en volwaardig te laten meedoen in de maatschappij. De regie op inburgering ligt in het nieuwe stelsel bij gemeenten. De gemeente dient statushouders zo snel mogelijk in staat te stellen om mee te kunnen doen in Nederland. Daarbij hoort ook dat de gemeente statushouders huisvest en hen zo snel mogelijk een plaats geeft in het arbeidsproces. Deze nieuwe taak en verantwoordelijkheid brengt met zich mee dat de gemeente voor belangrijke keuzes staat in de uitvoering, rekening houdend met de statushouder en lokale omstandigheden. In opdracht van de rekenkamer van Bronckhorst onderzocht Unravelling hoe dit in deze gemeente geregeld is.
De centrale onderzoeksvraag was als volgt:
Welk beleid heeft de gemeente Bronckhorst voor de opvang en integratie van statushouders en wordt dit beleid doeltreffend en doelmatig uitgevoerd?
Om tot een antwoord op deze onderzoeksvraag te komen deed Unravelling een documentstudie en interviews met uitvoerende organisaties, ambtelijk en bestuurlijk betrokkenen en met inburgerende statushouders.
Conclusies
De hoofdconclusie is dat de opvang en integratie van statushouders in Bronckhorst over het algemeen goed verloopt. Zo voldoet de gemeente vanaf 2022 aan de halfjaarlijkse taakstelling. De gemeente hanteert een persoonlijke aanpak en kent alle statushouders. De gesproken externe organisaties en statushouders zijn tevreden over de aanpak van de gemeente voor inburgering. Het ontbreekt echter aan een specifiek beleid en bijbehorende doelstellingen. Ook ontbreekt actueel inzicht in de kosten voor inburgering. Daardoor zijn de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid niet vast te stellen.
Aanbevelingen
Op basis van de conclusies kwam de rekenkamer tot de volgende aanbevelingen aan het college en aan de raad (samengevat):
- Formuleer concrete doelstellingen ten aanzien van de inburgering van statushouders. Deze doelstellingen kunnen ook breder zijn dan de plichten die de wet stelt (bijvoorbeeld ten aanzien van welzijn van jeugd en leerplicht).
- Pak de in het rapport genoemde knelpunten aan en neem daarin ook de leerplicht van kinderen van statushouders mee.
- Verbeter het monitoringsproces door eerst met de raad afspraken te maken over de gegevens waar hij graag inzicht in wil, en deze vervolgens vast onderdeel te maken van de P&C-cyclus.
- Breng de raad tijdig en volledig op de hoogte van de eerste resultaten ten aanzien van de afronding van inburgeringstrajecten.
- Actualiseer de gerealiseerde uitgaven voor inburgering in 2022 en 2023 en informeer de raad daarover in de jaarrekening.
- Verken de beleidsvrijheid die de gemeente heeft ten aanzien van inburgering (bijvoorbeeld als het gaat om gezondheid en bemiddeling naar werk) en geef daar vervolgens uw visie op.
Doorwerking
Op 5 februari 2024 schreef het college in haar bestuurlijke reactie dat ze het waardeerde dat de rekenkamer de inzet van het college herkent. Het college onderschreef dat er nog geen actueel inzicht is in de specifieke kosten voor inburgering, dat er een aantal specifieke aandachtspunten zijn en dat de gemeente in ontwikkeling is om meer zicht te krijgen op de doeltreffendheid en doelmatigheid van de inburgering. Op 7 maart 2024 sprak de raad tijdens de Politieke Avond zijn waardering uit over het rekenkameronderzoek. Ook gaf de raad aan zich te kunnen vinden in conclusies en aanbevelingen. De beoogde eerstvolgende stap was het opstellen van een raadsvoorstel om daarmee het college formeel te verzoeken de aanbevelingen over te nemen.
Opdrachtgever: Rekenkamer Bronckhorst
Onderzoekers: Martijn Mussche en Rubin ten Broeke
Oplevering rapport: december 2023
Vergelijkbaar onderzoek door Unravelling:
Rekenkameronderzoek Armoedebeleid Dordrecht