Rekenkameronderzoek kunstijsbaan-zwembad Hoogeveen | 31 okt 2018
In maart 2017 stelde de gemeente zich garant voor de bouw van een kunstijsbaan in Hoogeveen. Najaar 2017 werd de realisatie van een nieuw zwembad aan het plan toegevoegd. Vlak voor het raadsbesluit over dit project van bijna € 32 mln. vroeg de raad de rekenkamercommissie het besluitvormingsproces en de uitgangspunten te onderzoeken.
Conclusies
De realisatie van het project voor 1 januari 2020 is niet haalbaar, zo concludeert het onderzoek. Hiermee voldoet de gemeente Hoogeveen niet aan de subsidievoorwaarden en is de provinciale subsidie van € 5 miljoen – die pas na tijdige oplevering wordt uitgekeerd – hoogst onzeker. Het politiek-bestuurlijke streven om deze deadline te halen heeft onduidelijkheid veroorzaakt en daardoor negatieve gevolgen voor het projectmanagement.
Een positieve constatering uit het onderzoek is het feit dat de gemeente bij dit complexe project open staat voor advies en dit in de afgelopen jaren ook meermaals heeft ingewonnen bij externe partijen. Tegelijkertijd verloopt het projectmanagement niet volgens de interne richtlijnen en is het onvoldoende toegesneden op de realisatie van de kunstijsbaan-zwembad combinatie. Zowel het projectplan als een mijlpalenplanning ontbreekt en ook de verslaglegging van de besluiten is summier. Daarnaast ontbreekt een planning voor toekomstige raadsbesluiten en is er voor de raad onvoldoende zicht op toekomstige (bij)sturingsmomenten.
Een tweede risico in dit project is de obligatielening waarmee de gemeente € 5,51 miljoen wil ophalen bij de Hoogeveense gemeenschap. Hoewel het college aangeeft dat het animo voor obligaties groot is, ontbreekt de onderbouwing hiervoor. Bovendien moet de juridische en fiscale haalbaarheid van dit plan nog worden onderzocht. Daarnaast is de relatie tussen de gemeente en deze nog te vormen lening nog niet uitgewerkt. Hierdoor bestaat er onduidelijkheid over welke garantstelling de gemeente biedt aan toekomstige obligatiehouders.
Door een aantrekkende economie zijn de bouwkosten de afgelopen jaren sterk gestegen. Dit vormt een risico omdat de bouwkostenindexering van het project onvoldoende voorziet in dergelijke stijgingen. Bovendien is er een fiscaal risico doordat de btw vrijstelling op sportaccommodaties vanaf 2019 wordt gewijzigd. Het is tot op heden nog onduidelijk welke compensatie hiervoor komt vanuit het gemeentefonds. Hierdoor is er een risico dat de bouwkosten hoger uitvallen.
Bij de besluitvorming op 31 maart 2017 was de zogenoemde reciprociteitsconstructie met bouwconcern BAM een belangrijk onderdeel in de financiering van het project. De haalbaarheid van deze constructie moest in de maanden hierop verder worden onderzocht. Enkele maanden later bleek een dergelijke constructie juridisch niet mogelijk vanwege Europese aanbestedingsregels. Het onderzoek laat zien dat de onderbouwing van hoogte van de bijdrage, namelijk € 4 miljoen, ontbrak. Bovendien vindt de rekenkamer het opmerkelijk dat de uitkomsten van de juridische toets pas op 7 december 2017 met de raad zijn gedeeld, ruim twee maanden nadat het college het advies van Nysingh advocaten had ontvangen.
Tot slot concludeert het rekenkamerrapport dat een systematische risico-inventarisatie ontbreekt. In de meerjarenbegroting wordt gerekend met het meest gunstige scenario, namelijk dat het project binnen het financiële kader blijft en de diverse risico’s niet tot extra uitgaven zullen leiden. Hierbij komt ook dat belangrijke onderdelen van het project, bijvoorbeeld de beheervorm, nog niet zijn uitgewerkt en de exploitatie van het complex mogelijk te rooskleurig is voorgesteld.
Bijzonderheden
Het dossier kunstijsbaan-zwembad houdt de gemoederen al lange tijd bezig in Hoogeveen en werd door sommige nieuwsmedia zelfs bestempeld als de ‘ijsbaansoap’. De enorme belangstelling bij het dossier was niet het enige wat dit onderzoek zo bijzonder maakte. Het onderzoek richtte zich op een nog lopend proces, tamelijk uniek in Rekenkamerland. Even zo uniek was de felle reactie van het college op de bevindingen uit het rapport. Burgemeester Karel Loohuis en wethouder Erwin Slomp noemden het rapport: “ongenuanceerd, onvolledig en onbegrijpelijk”. Op 1 november 2018 vindt het debat plaats over de begroting en zal ook dit rapport aan de orde komen. Overigens maakte het college een week voor de publicatie van het rapport bekend dat ze bij de provincie Drenthe 15 maanden uitstel voor de realisatiefase hebben aangevraagd.
Links
NOS: Kritisch rapport over ijsbaan Hoogeveen: miljoenenstrop dreigt
RTV Drenthe: Burgemeester Loohuis herkent zich niet in conclusies Rekenkamercommissie
Dagblad van het Noorden: Rekenkamer maakt gehakt van plan voor Hoogeveense ijsbaan met zwembad
Opdrachtgever: Rekenkamercommissie Hoogeveen
Onderzoekers: Martijn Mussche, Douwe Hoitinga, Frank Galesloot (Frank Galesloot Organisatie & Advies), Geer Schakel (LAgroup), Gertjan Harder (Brink Groep)
Oplevering rapport: oktober 2018