Escalatie van commitment | 7 okt 2019

Met het rapport ‘IJs en weder dienende’ constateerde de rekenkamercommissie van Hoogeveen in oktober 2018 dat de gemeente onvoldoende grip had op korte- en lange termijn risico’s van het project om een combinatie ijsbaan en zwembad te realiseren. Er was onzekerheid over de juridische haalbaarheid van een nog op te zetten obligatielening, de stijgende bouwkosten, het energieconcept en over de exploitatie van de ijsbaan-zwembad combinatie. Ondanks deze risico’s en toenemende waarschuwingssignalen bleef het college van Hoogeveen optimistisch en vastberaden.

Escalatie van commitment

Dit patroon in bestuurlijke besluitvorming wordt ook wel ‘escalatie van commitment’ genoemd. Een groot project bestaat niet uit één enkel besluit, maar is een optelsom van beslismomenten waarin bestuurders al dan niet besluiten door te gaan. Naarmate het project vordert wordt er steeds meer geïnvesteerd en neemt de vastberadenheid om het oorspronkelijke doel te halen alsmaar toe. Ondanks toenemende risico’s en kritische geluiden blijven bestuurders gecommitteerd aan het doel. Het project stoppen betekent dat gemaakte investeringen voor niks zijn geweest en dus besluit men om extra te investeren om zo alsnog het doel te bereiken. De besluitvorming rondom het ijsbaan-zwembad-project vertoonde in de periode 2015 tot najaar 2018 kenmerken van escalatie van commitment.

Het college herkende zich niet in de kritische bevindingen van het rekenkamerrapport en noemde het “onvolledig, ongenuanceerd en onbegrijpelijk”. Na intensieve debatten in de gemeenteraad kwam er een klankbordgroep om het toezicht vanuit de raad te versterken, maar de oorspronkelijke plannen bleven overeind. Het project kreeg inmiddels de nodige publiciteit en de media sprak zelfs van de ‘ijsbaansoap’ van Hoogeveen.

In november 2018 ging de aanbestedingsprocedure van start. Uit het verantwoordingsdocument van de gemeente blijkt dat in maart 2019 duidelijk werd dat de inschrijvingen van bouwbedrijven het budget van de gemeente ruimschoots overschreden, De gemeente gaf opdracht het ontwerp van de ijsbaan-zwembad combinatie te versoberen om zo te proberen alsnog te voldoen aan het financiële raadskader. Er was nog geen zekerheid over de financiering van het project. De escalatie van commitment zette zich voort in het voorjaar van 2019.

In mei 2019 ging het aangepaste ontwerp opnieuw de aanbestedingsprocedure in. Eind juli 2019 kreeg het college te horen dat de totale kosten voor de bouw uitkomen op €51,4 miljoen. Dit was €19,6 miljoen boven het budget van €31,8 mln. Op 20 augustus 2019 maakte het college van Hoogeveen bekend definitief te stoppen met de plannen voor een ijsbaan-zwembad combinatie in Hoogeveen.

Moed en doorzettingsvermogen zijn belangrijke bestuurlijke eigenschappen, maar deze casus laat zien dat diezelfde eigenschappen ook kunnen leiden tot tunnelvisie. Het ijsbaan-zwembad project kostte de gemeente €1,7 miljoen aan voorbereidingskosten en zette de politieke verhoudingen in Hoogeveen op scherp. Ondanks de tomeloze inzet kent de ijsbaansoap in Hoogeveen helaas geen happy end.